دانشجویان میکروبیولوژی مشهد

رده سيفوزآ 

اين رده از کيسه تنان ، جانوراني را شامل است که به نام ژله ماهي ، ناميده مي‌شوند و شکل ظاهري همگي آنها ، حالت مدوز را نشان مي‌دهد که آزاد و شناگر هستند. اين رده شامل 200 گونه از کيسه تنان است که در مناطق درياهاي قطبي تا استوا و تا عمق 3000 متر هم ديده مي‌شوند. اندازه‌هاي متغير داشته و معمولا در حدود چندين سانتيمتر هستند، اما نمونه‌هاي غول پيکر هم از اينها وجود دارد که قطرشان تا 2 متر هم مي‌رسد. نماتوسيست‌هاي خطرناکي داشته و نيش انواعي از آنها موجب مرگ انسان مي‌شود. نمونه معروف اين رده عروس دريايي است که نام علمي آن Arelia ourita مي‌باشد. 

ساختار عروس دريايي 

اين موجودات داراي ساختار زيبايي هستند، به همين جهت عروس دريايي ناميده مي‌شوند. عروس دريايي ، در اعماق متوسط دريا زندگي مي‌کند و بين 10 تا 20 سانتيمتر قطر دارد و بدني چتر مانند و شفاف ژلاتيني دارد. قطر بدن در مرکز چتر و در حاشيه لبه‌ها ، نازک است و تعدادي تانتاکول در لبه دارد.
دهان چهار گوش در قسمت وسط بدن قرار دارد که به يک حلق لوله‌اي با مقطع 4 گوش وصل مي‌شود و انتهاي حلق به معده ختم مي‌گردد که داراي 4 جيب شعاع است. معده چهار قسمتي است و از اين قسمتها ، لوله‌هاي گوارشي يا معدي منشا گرفته و به صورت مجراي شعاعي حلقوي قرار گرفته و مواد غذايي را به قسمتهاي مختلف مي‌رسانند. در اطراف دهان 4 بازوي دهاني وجود دارد. در لبه چتر عروس دريايي ، تعداد 8 عدد برآمدگي به فواصل مناسب با هم قرار دارند که اين برآمدگي‌ها داراي ساختار حسي هستند و حاوي ذرات شعاعي يا استاتوليتها بوده و نيز 2 چشم ساده در جدار عضو تعادلي خود دارند.
حداقل دو شبکه عصبي وجود دارد که يکي از آنها تمامي سطح روي و زير چتر و تانتاکولها را عصب‌دار کرده و جريانات عصبي را به آرامي منتقل مي‌کند و در تنظيم حرکات موضعي و متمرکزي نظير تغذيه دخالت مي‌کند. دومين شبکه عصبي ، به نواحي زير چتر محدود شده و جريانات عصبي را به سرعت منتقل مي‌کند و باعث تنظيم انقباضات چتر هنگام شنا مي‌شود. 

سيستم تناسلي و توليد مثلي در عروس دريايي 

• چرخه زندگي در اورليا شامل دو مرحله جنسي و غير جنسي است. در ضمن جنسها جدا از هم هستند. در مرحله جنسي ، غدد جنسي نعل اسبي شکل ، به تعداد 4 عدد در قسمت زير چتر در کنار کيسه‌هاي معدي قرار دارند و از قسمت بيرون اورليا مي‌توان آن را ديد. در مدوز نر يا اورلياي نر ، اسپرمها از غدد تناسلي آزاد شده، وارد حفره گوارشي شده و از راه دهان در آب دريا آزاد مي‌شوند و در جستجوي مدوز ماده خواهند بود.
• اسپرمها از طريق دهان اورلياي ماده ، وارد حفره گوارشي شده و در آنجا با تخمکهاي آزاد شده از غدد جنسي ماده ترکيب مي‌شوند. لقاح که صورت گرفت، تخمهاي حاصل از لقاح ، حفره گوارشي را ترک کرده و در کيسه‌هاي پرورشي مخصوصي که در شيار بازوها بوجود مي‌آيد، جاي مي‌گيرند.
• تخمها بعد از طي مراحل رشد و نمو ، هر کدام به صورت لاروي مژک‌دار درمي‌آيند و سپس اين قسمت را ترک کرده و به صورت وارونه روي سطح سخت ديگر متصل مي‌شوند. در اين حالت لارو ، مژکها را از دست داده و ساکن مي‌شود و حدود 12 سانتيمتر اندازه دارد و در اين حالت به صورت پوليپ است.
• لارو بدون مژک ممکن است براي ماهها يا سالها به اين شکل باقي بماند. در اواخر پاييز و با شروع سرما ، پوليپ رشد کرده و بطور عرضي تقسيم مي‌شود، قطعه قطعه شده و قطعات عميق‌تر مي‌گردند و پوليپ به صورت مجموعه‌اي از قطعات نعلبکي شکل درمي‌آيد که لبه آنها دندانه‌دار است و اين قطعات بوسيله لوله مرکزي با هم ارتباط دارند.
• به تدريج قطعات از هم جدا شده و يکي پس از ديگري ، پوليپ را ترک کرده و مدوزهاي تقريبا 8 لبي شناور را بوجود مي‌آورند که اين مدوزها رشد کرده و مدوز بالغ را ايجاد مي‌کنند و هر کدام زندگي مستقل خود را به صورت يک عروس دريايي ، ادامه مي‌دهند.